حجم معاملات در بورس یکی از پارامترهایی است که در نظر بسیاری از افراد بی‌اهمیت است. معامله‌گران حرفه‌ای می‌دانند که چگونه حجم معاملات وضعیت سهام را نشان می‌دهد. آن‌ها همچنین اطلاع دارند که در چه نقاطی افزایش حجم معاملات سهم ضروری و در چه نقاطی این افزایش حجم سیگنالی برای خروج است.
در تابلوخوانی و فیلترنویسی مفهوم حجم معاملات مشکوک را به صورت کامل توضیح دادیم و آموزش دادیم که چگونه با کمک فیلترنویسی سهم‌هایی با حجم معاملات مشکوک را به سرعت پیدا کنیم. در این مطلب قصد داریم به طور کامل و تخصصی با مفهوم حجم معاملات آشنا شویم و روش تحلیل آن را به شما آموزش دهیم. شما پس از مطالعه‌ی این مطلب، دیگر از حجم معاملات سهم چشم‌پوشی نخواهید کرد.
حجم معاملات چیست؟
حجم معاملات trading volume به تعداد سهامی است که در یک روز معاملاتی خرید و فروش می‌شود، گفته می‌شود. برای مشاهده نمودار حجم معاملات بورس می‌توانید از اندیکاتور volume در سامانه‌های معاملاتی استفاده کنید. حجم معاملات به معامله‌گرانی که از پرایس اکشن و الگوهای نموداری برای معامله استفاده می‌کنند، بسیار اهمیت دارد.
در تحلیل حجم معاملاتی اغلب از بازه زمانی روزانه استفاده می‌شود ولی می‌توانیم در بازه هفتگی و ماهانه هم آن را بررسی کنیم. حجم معاملات از آن جهت اهمیت دارد که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی میزان تمایلات خریداران و فروشندگان و همچنین نشانه‌ی اقبال بازار به آن سهم یا صنعت باشد.
چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم؟
ساده‌ترین کاربردی که حجم معاملات برای سرمایه‌گذاران دارد، استفاده از میانگین حجم معاملات در 30 روز اخیر می‌باشد. این میانگین معاملات را به‌اصطلاح نقدشوندگی سهم می‌گویند.
به این معنی که اگر در شرایطی شما تصمیم به فروش سهم بگیرید، در یک بازه 5 درصدی بتوانید معامله خود را نهایی کنید. سهم‌هایی وجود دارند که میانگین حجم معاملات آن‌ها به‌سختی 500 هزار می‌باشد. این سهم‌ها از نقدشوندگی پایینی برخوردارند و در مقابل سهم‌هایی وجود دارند که در روز بیش از 50 میلیون برگه سهم معامله می‌شوند و قدرت نقدشوندگی آن‌ها بالاست. به‌طورکلی می‌توان گفت میانگین حجم معاملات سهم بالای 5 میلیون، نقدشوندگی قابل قبولی دارد.
افراد بسیاری نیز روزانه در حال رصد کردن حجم معاملات سهم و مقایسه آن با میانگین حجم معاملات یک ماه اخیر هستند. هیچ زمانی افزایش ناگهانی حجم معاملات بی‌دلیل نیست. برای مثال سهمی که تا روزهای گذشته حجم معاملاتش به طور میانگین 2 میلیون بوده است، امروز حجم معاملات 10 میلیون را ثبت می‌کند. این افزایش حجم، یک سیگنال اولیه جهت بررسی بیشتر وضعیت سهم می‌باشد.
دیگر کاربرد حجم معاملات، خاصیت تأییدکنندگی ادامه روند است. در آغاز یک روند صعودی، جهت کسب اطمینان از ادامه روند لازم است تا با افزایش قیمت، حجم معاملات روزانه سهم نیز به صورت تدریجی افزایش یابد.
این افزایش حجم معاملات نشان‌دهنده‌ی تمایل خریداران جدید جهت ورود به سهم می‌باشد. از طرفی اگر با افزایش قیمت سهم، حجم معاملات آن کاهش یابد، احتمال تغییر روند در روزهای آتی زیاد است و در صورت دریافت سیگنال خروج از دیگر ابزارهای تحلیل، احتمال تغییر روند نیز بیشتر می‌شود.
واگرایی در حجم معاملات
واگرایی در حجم معاملات زمانی رخ می‌دهد که حجم معاملات کاهش یافته اما قیمت رو به افزایش است. در این صورت باید به دنبال بهترین نقطه برای خروج از سهم بود. پیش از این در مقاله «واگرایی در حجم معاملات» در خصوص سیگنال‌های واگرایی در حجم معاملات توضیحاتی ارائه کردیم.
روش تحلیل حجم معاملات در بازار سهام چگونه است؟
پایین بودن حجم معاملات در یک سهم می‌تواند نشانه بی‌تصمیمی و سردرگمی خریداران و فروشندگان در خصوص روند آتی سهم باشد. برای بررسی بالا و یا پایین بودن حجم معاملات یک سهم، نمی‌توان از یک عدد ثابت پیروی کرد، بلکه باید حجم معاملات یک سهم را با گذشته‌ی همان سهم مقایسه کرد. برای مثال حجم معاملات 10 میلیون برای سهمی مانند فولاد بسیار پایین است در حالی‌که برای بسیاری از سهم‌های دیگر حجم معاملات بسیار بالایی محسوب می‌شود.
با پیدا کردن نقاط حمایت و مقاومت تکنیکالی می‌توان به محدوده‌هایی که افزایش حجم در آن‌ها بسیار حائز اهمیت است، دست یافت. هنگامی‌که سهم در روند نزولی قرار دارد و در حال نزدیک شدن به یک محدوده حمایتی است، افزایش حجم معاملات می‌تواند از اولین نشانه‌های تغییر روند سهم و شروع روند صعودی آن باشد.
در نقطه‌ی مقابل می‌توان گفت زمانی که سهم در یک روند صعودی قرار دارد و به محدوده مقاومتی نزدیک می‌شود، افزایش حجم معاملات می‌تواند نشان‌دهنده خروج پول از سهم و تغییر جهت روند و نزولی شدن آن باشد.
همان‌طور که گفته شد افزایش حجم معاملات هر سهم باید نسبت به گذشته‌ی همان سهم بررسی شود و نمی‌توان یک عدد مطلق برای تمامی نمادها در نظر گرفت.
برای این کار می‌توان از میانگین حجم معاملات 30 روزه سهم که در پنل آنلاین کارگزاری مشاهده می‌کنید، کمک گرفت. اگر سهم در یک روز بیش از 2 برابر میانگین 30 روزه معامله شود، این افزایش حجم می‌تواند اولین نشانه از شروع تحرکات معامله گران در سهم باشد. برای ساده‌تر شدن جست‌وجوی این سهم‌ها، می‌توانید از فیلتر حجم مشکوک که در مطلب فیلترنویسی آورده شده، کمک بگیرید.
یکی دیگر از کاربردهای حجم در تحلیل، بررسی اعتبار شکست سطوح تکنیکالی می‌باشد. اصلی‌ترین مولفه در خصوص تأیید شکست سطوح، شکست مقاومت با حجم معاملات بالا می‌باشد.
اندیکاتورهای حجم معاملات
اندیکاتورهای حجم، همانند سایر اندیکاتورها فرمول‌های هستند که با استفاده از اطلاعات بازار سعی در استخراج آمار مفید برای معامله‌گران دارند. اندیکاتورهای حجم، اطلاعات حجم معاملات سهم را بررسی می‌کنند و سعی در سیگنال دادن به سرمایه‌گذاران دارد. در ادامه به معرفی و بررسی 3 اندیکاتور کاربردی در مورد حجم معاملات می‌پردازیم.
- اندیکاتور حجم معاملات (VOLUME)
- اندیکاتور حجم معاملات تعادلی (OBV)
- اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI)
اندیکاتور حجم معاملات (VOLUME)
می‌توان گفت اصلی‌ترین اندیکاتوری که اطلاعات خالص حجم معاملات را در اختیار ما قرار می‌دهد، اندیکاتور حجم یا همان VOLUME است. این اندیکاتور حجم معاملات سهم را در بازه مورد نظر ما بر روی نمودار و در قسمت پایین صفحه، به صورت میله‌هایی با رنگ سبز یا قرمز نمایش می‌دهد.
بلند بودن این میله‌ها نشان‌دهنده حجم معاملات بالا و کوتاه بودن آن نشان‌دهنده حجم معاملات کمتر است. این میله‌های بلند اگر در حوالی حمایت و مقاومت تکنیکالی شکل گرفته باشند، اولین نشانه از تغییر روند احتمالی را به ما می‌دهند.
همچنین هنگامی‌که الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال در نمودار تشکیل می‌شود، پیش‌بینی شکست الگوهای مثلث، سر و شانه، و الگوی پرچم با کمک بررسی حجم معاملات در آن محدوده صورت می‌گیرد.
اندیکاتور حجم معاملات تعادلی (OBV)
یکی از ساده‌ترین و موثرترین اندیکاتورهایی که بر اساس حجم معاملات کار می‌کنند، اندیکاتور OBV می‌باشد. این اندیکاتور توسط جوزف گرانویل معرفی شد که معتقد بود حجم، عامل اصلی حرکت‌های بازار است.
نحوه محاسبه این اندیکاتور بسیار کاربردی، بر اساس مقایسه قیمت بسته شدن (Close) روز جاری و روز گذشته است. در این محاسبه 3 حالت زیر ممکن است پیش بیاید:
اگر قیمت بسته شدن روز جاری بالاتر از قیمت بسته شدن دیروز باشد، حجم تعادلی روز گذشته با حجم امروز جمع می‌شود و شاخص اندیکاتور افزایش می‌یابد و به صورت صعودی نمایش داده می‌شود.
اگر قیمت بسته شدن روز جاری تغییری نسبت به قیمت بسته شدن دیروز نداشته باشد، شاخص اندیکاتور OBV نیز ثابت می‌ماند و افقی می‌شود.
اگر قیمت بسته شدن روز جاری در مقایسه با قیمت بسته شدن روز گذشته افت کرده باشد (کاهش پیدا کرده باشد)، حجم روز جاری از شاخص حجم تعادلی روز گذشته کم می‌شود و شاخص اندیکاتور کاهش می‌یابد و به‌صورت نزولی نمایش داده می‌شود.
صعودی بودن این شاخص به معنی روند صعودی در سهم و روند نزولی آن نیز به معنی ادامه حرکت قیمت در جهت نزول است.
به‌طورکلی این اندیکاتور بیان‌کننده این است که با توجه به حجم معاملات، پول در جهت صعود و یا در جهت نزول حرکت می‌کند. اندیکاتورهای حجمی در کنار اندیکاتورهای قیمت بسیار راهگشا هستند اما استفاده از آن‌ها به‌صورت جداگانه گاهاً سبب بروز خطا در معاملات می‌شود.
اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI)
اندیکاتور MFI یا همان شاخص جریان پول همان‌طور که از نامش پیداست، جهت حرکت نقدینگی و پول هوشمند را در سهم نشان می‌دهد. با کمک این اندیکاتور می‌توان ورود پول هوشمند در سهم را شناسایی کرد و در انتهای روندهای نزولی از آن سیگنال خرید گرفت. این اندیکاتور نیز خاصیت تایید کنندگی ادامه روند را دارد.
اندیکاتور MFI یا همان شاخص جریان پول همان طور که از نامش پیداست، جهت حرکت نقدینگی و پول هوشمند را در سهم نشان می‌دهد. با کمک این اندیکاتور می‌توان ورود پول هوشمند در سهم را شناسایی کرد و در انتهای روندهای نزولی از آن سیگنال خرید گرفت. این اندیکاتور نیز خاصیت تأیید کنندگی ادامه روند را دارد.
در یک روند صعودی، با صعودی بودن شاخص MFI ، با توجه به ورود پول هوشمند می‌توان همچنان به ادامه روند امیدوار بود؛ اما اگر در نزدیکی محدوده مقاومتی سهم شاهد نزولی شدن شاخص اندیکاتور MFI بودیم، نشان‌دهنده‌ی خروج پول هوشمند و اتمام روند است. به این صورت می‌توان احتمال شکست حمایت و مقاومت‌ها را با کمک این اندیکاتور بررسی کرد.
جمع‌بندی
حجم معاملات همواره باید مورد بررسی قرار گیرد زیرا عامل اصلی تحرکات سهام، پول است. حتی اگر همه‌ی افراد باور داشته باشند که سهم باید ریزش کند اما پول در جهت صعود وارد سهم شود، آن سهم محکوم به صعود است.
در این مطلب آموختیم حجم معاملات در حوالی سطوح تکنیکالی می‌تواند قبل از تغییر جهت روند، ما را نسبت به آن مطلع کند. با کمک اندیکاتورهای معرفی شده کار تحلیل حجم معاملات در سهم ساده‌تر می‌شود و شما اکنون می‌توانید از حجم معاملات روزانه سهام در پازل تحلیلی خود استفاده نمایید.