هرکدام از ما برای انجام معاملات بورس نیاز به دانستن مفاهیم و کسب آگاهی از
اصطلاحات آنها داریم. بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه قبل از انجام معامله خود
سعی می‌کنند تا نسبت به شرایط سهم اطلاعات بیشتری کسب کنند و سپس با استفاده از ابزارهایی
که برای تحلیل سهام وجود دارد، بتوانند سهم را تحلیل کرده و بدین ترتیب احتمال یک
معامله سودده را افزایش دهند.
یکی از ابزارهایی که برای تحلیل در بورس مورداستفاده قرار می‌گیرد، اندیکاتور استوکاستیک می‌باشد. این اندیکاتور کاربردهای مختلفی در معاملات بورسی دارد که در اینجا می‌خواهیم به تعریف و ساختار آن بپردازیم.
اندیکاتور استوکاستیک (stochastic) چیست؟
اندیکاتور
استوکاستیک که به شکل لاتین، stochastic نوشته می‌شود، یک اسیلاتور تحلیلی و نوسان‌ساز تصادفی در تحلیل
تکنیکال است که روند قیمتی سهم را مورد بررسی قرار می‌دهد. می‌توان گفت اندیکاتور stochastic، یک شاخص حرکتی
است که قیمت بسته شدن روز سهم را با طیف وسیعی از قیمت‌های یک دوره زمانی، مقایسه می‌کند
و حاصل آن به‌صورت درصد محاسبه می‌شود.
به‌واقع این اندیکاتور رفتار حرکتی سهم را مورد سنجش قرار می‌دهد و داده‌هایی را برای تحلیل روند آن سهم نمایش می
دهد که با استفاده از این داده‌ها، می توان حرکت قیمتی سهم و نقاط مناسب خرید و
فروش را تحلیل کرد.
فرمول محاسبه اندیکاتور استوکاستیک
هر اندیکاتور، فرمول‌های محاسباتی خود را دارد. برای محاسبه اندیکاتور
استوکاستیک، دو پارامتر خط K% و خط D% را
باید اندازه‌گیری کنیم که عامل‌های اصلی در این اندیکاتور می‌باشند.
طبق تعریف و بر اساس داده‌ها، اندیکاتور استوکاستیک به شکل زیر محاسبه می‌شود:
برای اندازه‌گیری خط K% به شکل زیر عمل می‌کنیم:
K% = (Current Close – Lowest Low) / (Highest High – Lowest Low) * 100
همان‌طور که ملاحظه می‌شود، برای این عمل نیاز به دانستن قیمت بسته شده، پایین‌ترین
قیمت و بالاترین قیمت داریم. نتیجه عددی این فرمول در قالب درصد به دست می‌آید که نشان‌دهنده
نزدیک بودن به حداکثر قیمتی و یا حداقل قیمتی است.
به همین ترتیب برای اندازه‌گیری خط D% به‌صورت زیر عمل می‌کنیم:
میانگین سه دوره از خط K%
D% = 100 * (H3/L3)
در این فرمول نیز نسبت سه دوره از بالاترین قیمت سهم به سه دوره از پایین‌ترین قیمت سهم محاسبه می‌شود و نتیجه به شکل درصد به دست می‌آید. در واقع این دو خط بین صفر تا صد نوسان می‌کنند.
اندیکاتور استوکاستیک کند و سریع
طبق تعریف، در اندیکاتور استوکاستیک، خط K% و خط D%، دو نوع استوکاستیک کند و سریع به
وجود می‌آورند. معمولاً اغلب تحلیلگران باتوجه‌به داده‌هایی که از خط D% به دست می‌آید،
می‌توانند سیگنال‌های خرید یا سیگنال فروش را بسنجند. خط D% همان‌طور که گفته شد، از سه
دوره یا بعضاً پنج دوره میانگین خط K% محاسبه می‌شود که در روند نمودار استوکاستیک نقش مهمی دارد.
با درنظرگرفتن حالات مختلف در دوره‌های میانگین، دو نوع استوکاستیک مطرح می‌شود.
- در استوکاستیک سریع، حالت اولیه به‌دست‌آمده از خط D% مطرح است که چندان به مذاق تحلیل
گران خوش نمی‌آید.
- در استوکاستیک کند، تغییراتی در میانگین دوره خط D% اعمال می‌شود که نسبتاً برای تحلیل سهم منطقی‌تر و کاربردی‌تر است که از آن استفاده می‌کنند.
کاربرد اندیکاتور استوکاستیک در انجام معاملات
به‌کارگیری اندیکاتورها در تحلیل سهام، از شیوه‌های متداولی است که هر معامله‌گری
از آن برای رسیدن به سود بیشتر استفاده می‌کند. استفاده از اندیکاتور استوکاستیک
نیز کاربردهای گوناگونی دارد که می‌تواند در تحلیل‌ها به ما کمک کند تا نسبت به
خرید و یا فروش سهم خود اقدام کنیم.
سیگنال‌های خرید و فروش با استفاده از اسیلاتور استوکاستیک
این یکی از مهم‌ترین کاربردهای اندیکاتور استوکاستیک می‌باشد
که به ما راه درستی در تشخیص سیگنال‌های خرید و فروش نشان می‌دهد. اینکه بدانیم چه
زمانی برای خرید سهم، مناسب و چه زمانی نامناسب است.
نمودار اندیکاتور استوکاستیک، در
تعیین نقاط اشباع خرید و اشباع فروش، نقش مهمی دارد. این نقاط معمولاً به ما
سیگنال خرید یا فروش می‌دهند. در نقاطی که اشباع خرید صورت‌گرفته است، سیگنال فروش
و در نقاطی که اشباع فروش رخ‌داده، سیگنال خرید صادر می‌شود.
همان‌طور که در شکل زیر مشاهده می‌کنیم، با درنظرگرفتن نمودار استوکاستیک، نقاطی که اشباع خرید و یا اشباع فروش اتفاق افتاده، به‌تبع آن سیگنال فروش و یا سیگنال خرید را شاهد هستیم.
این بدین معنی است که زمانی که
اندیکاتور در منطقه اشباع خرید و یا اشباع فروش قرار دارد، احتمال زیاد، باید
منتظر تغییر روند در اندیکاتور باشیم.
به همین ترتیب یکی دیگر از راهکارهایی
که با استفاده از آن سیگنال خرید یا فروش سهم توسط نمودار استوکاستیک صادر می‌شود،
اطلاع از خط K% و D% است. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، این دو
خط در تعیین داده‌های نمودار، نقش مهمی دارند.
در نمودار استوکاستیک هروقت خط K% بالاتر از خط D% قرار گرفت، می‌توان گفت سیگنال خرید و
بالعکس زمانی که خط K% پایین‌تر
از D%
قرار گرفت سیگنال فروش
است. در واقع محل تقاطع این دو خط می‌تواند در تعیین سیگنال خرید یا فروش تأثیرگذار
باشد.
همین‌طور، درصدی که از محاسبه این دو خط به دست می‌آید، در تعیین نقاط اشباع، سطح حمایتی و مقاومتی و نیز تعیین سیگنال‌های خرید و فروش بسیار تأثیرگذار و کاربردی خواهد بود. مثلاً هرچقدر این عدد به 100 نزدیک‌تر باشد، احتمال اینکه با نقطه اشباع خرید مواجه باشیم، بیشتر است.
واگرایی در استوکاستیک
نمودار استوکاستیک باتوجه‌به داده‌ها، می‌تواند واگرایی سهم را بسنجد و سیگنال
خرید یا فروش سهم را بررسی کند. این امکان برای انجام یک معامله سودده بسیار
کاربردی به نظر می‌رسد.
شیب به دست آمده از خط K% و D%، نقش موثری در تعیین سیگنال خرید
یا فروش دارد. معمولا هر وقت شیب خط اندیکاتور در خلاف جهت نمودار قیمتی روبه‌بالا
باشد، سیگنال خرید صادر می‌شود. در این نقطه شما خرید مطمئن و کم ریسکی انجام می‌دهید.
عدد خط D% نیز می‌تواند در واگرایی مؤثر باشد. اگر عدد بالای 80 باشد احتمالاً واگرایی منفی رخ می‌دهد که به‌تبع آن قیمت سهم افت خواهد کرد. همین‌طور اگر این عدد 20 یا کمتر باشد، واگرایی مثبت به وجود می‌آید و با اشباع فروش، قیمت سهم رو به افزایش خواهد رفت. به‌واقع واگرایی مثبت، احتمال می‌دهد فروشنده‌ها به پایان فروش خود نزدیک شده‌اند.
اندیکاتور استوکاستیک در متا تریدر
متا تریدر ابزاری است که توسط آن تحلیلگران بازار سرمایه به بررسی و تحلیل
سهام می‌پردازند. در متا تریدر گزینه‌هایی از اندیکاتورها وجود دارد که با استفاده
از آنها می‌توان نمودار اندیکاتورها را بر اساس روند حرکتی سهم، مشاهده کرد.
طبق شکل زیر می‌توان به‌راحتی اندیکاتور استوکاستیک را در برنامه متا تریدر اضافه کرد و تحلیل خود را پیش برد.
چگونه استوکاستیک، مومنتوم قيمت را مى‌سنجد؟
در اینجا منظور از مومنتوم، همان مقدار حرکتی قیمت سهم می‌باشد. همان‌طور که
در ابتدا گفتیم، یکی از اصلی‌ترین کارهایی که اندیکاتور استوکاستیک انجام می‌دهد،
تعیین روند حرکتی قیمت است که در قالب نمودار اندیکاتور به وجود می‌آید.
برای اینکه اندیکاتور بتواند این روند حرکتی را بسنجد، از دوره‌های زمانی مختلف استفاده می‌کند. این دوره به طور پیش‌فرض روی 14 قرار داده می‌شود اما می‌توان برای آن دوره‌های مختلف مثل 5 یا 7 را در نظر گرفت. برآیندی که در این دوره‌ها به دست می‌آید در تعیین مومنتوم قیمتی بسیار مؤثر است. این داده‌ها در نمودار استوکاستیک منجر به نقاطی می‌شود که با استفاده از آنها می‌توان منطقه اشباع خرید یا اشباع فروش را معین کرد.
تفاوت بین شاخص
قدرت نسبی (RSI) و
استوکاستیک
هرکدام از اندیکاتورها در یک بخشی از تحلیل در بازار سرمایه کارآمد هستند. به‌عنوان‌مثال
اندیکاتور RSI
که از محبوبیت زیادی بین تحلیل گران برخوردار است، در دسته‌بندی اندیکاتورهای حرکتی
قرار می‌گیرد و می‌تواند سرعت حرکتی قیمت سهام را بررسی کند.
جالب است که اندیکاتور استوکاستیک نیز بر مبنای قدرت حرکت سهم سنجیده می‌شود و
از این لحاظ شبیه اندیکاتور RSI است. اما باوجوداینکه این دو اندیکاتور در یک دسته قرار دارند،
اندیکاتور RSI،
سطح مشخص برای اشباع خرید یا اشباع فروش را بر مبنای سرعت حرکتی می‌سنجد و از طرفی
اندیکاتور استوکاستیک این سطح را بر مبنای آخرین قیمت بسته شده در جهت روند کنونی،
مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
همین‌طور در نمودار RSI
به طور معمول نوسان کمتری نسبت به نمودار استوکاستیک شاهد هستیم.
می‌توان گفت، اندیکاتور RSIدر بازارهایی که عموماً روند مشخصی دارند مثل بازارهای
نزولی یا صعودی، عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد و اندیکاتور استوکاستیک در
بازارهایی که روند تقریباً متلاطم‌تری دارند.از همین رو بعضاً تحلیل گران از ترکیب این دو اندیکاتور، با نام اندیکاتور
استوکاستیک RSI
استفاده می‌کنند،
جمع‌بندی
برای رسیدن به تحلیل مناسب و همچنین معاملات سودده در بورس، عامل‌های مهمی مثل
تعیین سطح حمایتی و مقاومتی و یا اشباع خرید و فروش سهام دخیل هستند. در تحلیل
تکنیکال، اندیکاتورها این امکان را می‌دهند تا با استفاده از آنها این سطوح و نقاط
برای ما قابل‌بررسی باشند. ما در این مقاله به شرح ساختار و عملکرد اندیکاتور
استوکاستیک پرداختیم و تا حدی اشاره کردیم که این اندیکاتور به چه نحوی محاسبه می‌شود،
چه کاربردهایی دارد و از چه طریقی می‌توان با استفاده از داده‌های آن به تحلیل معاملات
سهام بورسی پرداخت.
برای هر شخصی که قصد معامله در بازار سرمایه را دارد، کسب دانش، آموزش و آگاهی لازم از آن جزو نیازهای ضروری به شمار می‌رود. کارگزاری اقتصاد بیدار دراین‌خصوص، خدمات مفیدی را برای مشتریان و مخاطبانش ارائه می‌دهد که می‌توانید با مشاورین این کارگزاری برای بهره گیری از این خدمات، در ارتباط باشید.